Funda Uysal, Bahadır Yıldız
Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi
Problem Durumu
Baykul’a (2014) göre matematik, dünyayı anlamak, günlük hayattaki problemleri çözmek ve yaşadığımız çevreyi
geliştirmek için başvurulan sayma, hesaplama, ölçme ve çizme olup bazı sembolleri kullanan ve insanda mantıklı
düşünmeyi geliştiren bir dil ya da sistemdir. Hersh (1997) ise matematiğin birbirine bağlanmış problem ve çözümlerden
oluşan geniş bir ağ olduğunu ifade etmektedir. National Council of Teachers of Mathematics (NCTM) (2000) ve Milli
Eğitim Bakanlığı (MEB), (2013, 2018) matematik öğretimi ile öğrencilerin günlük hayat kavramları arasında ilişkiler
kurabilmesini, problemleri anlayabilmesini, farklı çözümler bulabilmesini, uygulayabilmesini sağlayarak günlük
yaşamlarındaki matematik gereksinimlerini karşılamaya hazırlamak gibi temel amaçları vurgulamaktadır. Bu
tanımlamalara ve amaçlara rağmen öğrencilerin okulda öğrendikleri matematiği gerçek hayatlarından bağımsız olarak
gördükleri ve bu nedenle de hayatlarına katkısını görmediklerine ilişkin pek çok veri sunulmaktadır (Masingila, 2002;
Gainsburg, 2008; Sparrow, 2008). Bu kaçınılmaz olarak öğrencilerin öğrendiklerini “ne işimize yarayacak?” benzeri
sorularla sorgulamasına neden olmaktadır. Bu durumun nedeni olarak görülen, öğretimin günlük hayata dayalı olmadan
sunulması sık sık eleştiri konusu olmaktadır (Northcote & Marshall, 2016). Alanyazında bu amaçların temelini oluşturan
pek çok çalışma bulunmaktadır. Albert & Antos (2000), Masingila (2002), Gainsburg (2008) çalışmalarında, öğrencilerin
öğrendiklerini günlük yaşam durumları ile bağlantı kurduklarında matematiğe yönelik tutum, ilgi ve motivasyonlarının
artacağını, dolayısıyla da akademik başarılarının artacağına yönelik görüşlerini iletmektedir. Bu katkılara karşın yapılan
çalışmalarda öğretmenlerin farklı sınıf seviyelerinde derslerinde günlük hayat ilişkilendirmeleri yapmak konusunda
yeterince çaba göstermedikleri, çaba sarfedenlerin ise yeterli olamadıkları, az sayıda ya da düşük seviyeli bağlantılar
kurdukları görülmektedir (Masingila, 2002; Daley & Valdѐs, 2006; Gainsburg, 2008; Northcote & Marshall, 2016). Bu
problemin çözümüne ilişkin adımlar atılmaya çalışıldığı da görülmektedir. Örneğin gerçekçi matematik eğitimi,
matematiksel modelleme, beceri temelli sorular hazırlama çabaları, STEAM gibi Disiplinlerarası yaklaşımlar temel olarak
çok boyutlu ve karmaşık yapısı olan günlük hayat problemlerinin anlaşılabilmesi ve çözümünde öğrenilenlerin
kullanılmasını sağlamayı hedeflemektedir. Bu süreçte öğretmen olduklarında gelecek hayat problemlerini derslerine
dahil etmeleri beklenecek olan öğretmen adaylarının, mesleki eğitim süreçlerinde gerçek hayat ilişkilendirmesini
deneyimlemeleri oldukça önemli ve gereklidir. Bu tecrübelerin şekillendirilmesinin ilk adımı olması amacıyla bu çalışma
kapsamında öncelikle öğretmen adaylarının matematik eğitimi ve matematiksel kavramları gerçek hayatla ne kadar
ilişkilendirdiklerini ortaya koymak hedeflenmiştir. Devam eden çalışmalarda ilişkilendirmeye yönelik sorunların da
araştırılması planlanmaktadır.
Yöntem
Araştırma tarama araştırması niteliği taşımaktadır. Geçmişte ya da halen varlığını sürdüren bir duruma ilişkin olduğu
haliyle betimlemenin gerçekleştirildiği tarama araştırmasında, bir grubun belli başlı özellikleri belirlenmeye
çalışılmaktadır. Bu doğrultuda da veriler toplanmaktadır (Karasar, 2012). Bu araştırmada da öğretmen adaylarının
matematik ve günlük hayat ilişkileri betimlenmeye çalışılacaktır.
Araştırmanın çalışma grubunu bir yükseköğretim kurumunun birinci ve dördüncü sınıfında öğrenim gören ilköğretim
matematik öğretmen adayları oluşturmuştur. Çalışma grubu amaçlı örnekleme yoluyla belirlenmiştir. Birinci sınıfta
öğrenim gören 55 öğretmen adayı ve dördüncü sınıfta öğrenim gören 47 öğretmen adayı olmak üzere toplam 102
öğretmen adayıyla çalışılmıştır.
Açık uçlu üç sorudan oluşan bir anket veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Sorulara ilişkin kapsam geçerliliği
bağlamında iki alan uzmanı ve iki ölçme değerlendirme uzmanının görüşleri alınmış, bir dil uzmanına da başvurulmuştur.
Sorular bağlamında öğretmen adaylarından hem okul içinde hem okul dışında matematikle olan bağlantılarını ya da
ilişkilerini düşündüklerinde, dikkatlerini çeken matematiği kullandıkları 3 tane anekdot (hikâyecik) yazmaları istenmiştir.
Bununla birlikte öğrencilere matematiği öğretmedeki asıl amaçlarını yazarak örnek vermeleri beklenmiştir. Ayrıca bir
öğrencinin matematiği kullandığı tipik bir duruma ilişkin bir örnek vermeleri de istenmiştir. Her açık uçlu soru için
öğretmen adaylarının verdikleri cevaplar doğrultusunda elde edilen veriler microsoft excel belgesine girilmiştir. Elde
edilen veriler doğrultusunda içerik analizi gerçekleştirilecektir. Böylelikle ise kategoriler elde edilecektir. Elde edilen
kategorilerin ortaya konmasında frekanstan yararlanılacaktır.
Beklenen/Geçici Sonuçlar
Öğretmen adaylarının matematik ve günlük hayat ilişkilerine yönelik görüşlerini almak üzere gerçekleştirilen bu
araştırmada öncelikle kendilerinin yaşantılarından yola çıkmaları istenmiştir. Bu doğrultuda hem okul içinde hem okul
dışında matematikle olan bağlantılarını ya da ilişkilerini düşünmeleri beklenmiştir. Yazmaları istenen anekdotlar ışığında
oluşturulacak kategoriler yoluyla ilgili bulgular elde edilecektir. Bununla birlikte öğrencilere matematiği öğretme
amaçları ile bir öğrencinin matematiği kullandığı tipik bir duruma ilişkin verdikleri örneğe ilişkin de kategoriler ortaya
konacaktır. Böylelikle bir taraftan geçmişten getirdikleri matematiğin, diğer taraftan ise geleceğin öğretmenleri olarak
öğrencilerine öğretecekleri matematiğin günlük hayatla ilişkisinin ortaya konması planlanmaktadır. Elde edilen sonuçlar
doğrultusunda da hem araştırmacılara yönelik hem de uygulayıcılara yönelik önerilere yer verilecektir.
Anahtar Kelimeler: Matematik, günlük hayat, matematik eğitimi, hizmet öncesi öğretmen eğitimi.
Kaynakça
Baykul, Y. (2014). Ortaokulda matematik öğretimi (5-8. Sınıflar). (Geliştirilmiş 2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Daley, G., & Valdѐs, R. (2006). Value added analysis and classroom observation as measures of teacher performance:
A preliminary report (Publication No. 311). Los Angeles: Los Angeles Unified School District; Program Evaluation and
Research Branch; Planning, Assessment and Research Division.
Gainsburg, J. (2008). Real-worlds connections in secondary mathematics classrooms. Journal of Mathematics
Teacher Education, 11(3), 199–219.
Hersh, R. (1997). What is mathematics, really? Oxford: Oxford University Press.
Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
Masingila, J. (2002). Examining students’ perceptions of their everyday mathematics practice. Journal for Research
in Mathematics Education, Monographs, 1, 30–39
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2013). Ortaokul matematik dersi öğretim programı (5, 6,7 ve 8. sınıflar). Ankara: MEBTalim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2018). Matematik dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 1,2,3,5,6,7 ve 8. sınıflar).
Ankara: MEB-Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
National Council of Teachers of Mathematics [NCTM] (2000). The principles and standards for school mathematics.
Reston, VA: NCTM.
Northcote, M., & Marshall, L. (2016). What mathematics calculations do adults do in their everyday lives?: Part 1 of
a report on the Everyday Mathematics Project [online]. Australian Primary Mathematics Classroom, 21(2), 8-17.
Sparrow, L. (2008). Real and relevant mathematics: Is it realistic in the classroom? Australian Primary Mathematics
Classroom, 13(2), 4–8.
Uysal, F. ve Yıldız, B. (2021). Öğretmen Adaylarının Matematik ve Günlük Hayat İlişkileri, VIII th Internatıonal Eurasian Educational Research Congress (EJER2021), 07- 10 Temmuz 2021, Aksaray