A4 kağıt boyutunun sırrı

Yetmişli yıllarda üniversitede öğrenciyken derslerimizde ve laboratuvarlarımızda grup çalışmaları yapar ve sık sık raporlar hazırlardık. Bu raporları özenli hazırlamamız beklenirdi. Grup arkadaşlarımız bazen toplanarak bazen de ayrı ayrı çalışır, yaptıklarımızı birleştirir, raporlarınızı oluştururduk.

O zamanlar rapor formatındaki önemli sorunlarımızdan biri hepimizin kullandığı dosya kağıtlarının boylarının farklı olmasıydı. Standart bir boyut yoktu. Her paketten farklı boyda kağıt çıkardı. Aynı gibi görünenler bile birkaç milimetre değişirdi. O yıllarda daha kaliteli gördüğüm bir kağıdın boyunu ölçmüş adres defterime kaydetmiştim(1). Kağıt almaya gittiğimde oradan istediğim bir cetvelle kırtasiyecinin şaşkın bakışları arasında ölçerdim. 21 cm’ye 29, 7 cm… Değilse almazdım. Sonra o boyutta kağıda her yerde rastlamaya başladık. Bu şimdi herkesin çok iyi bildiği A4 kağıttı.

Bilgisayarların ancak bilgi işlem merkezlerinde olduğu o yıllarının büyük teknoloji harikaları hesap makineleriydi. Elimizden düşmezdi. Bir gün kağıdın boyunu enine bölünce çıkan 1.4142 sayısı pek tanıdık gelmişti. Bu karekök 2’den başka birşey değildi. Sanki büyük bir buluş yapmıştım. Oysa böyle bir kağıt oranının farkedilmesinin tarihi 1768’e kadar gidiyordu. Karekök ikinin anlamı çok basitti. Bu orana sahip kağıdı her ikiye katladığınızda uzun kenarın kısa kenara oranı hiç değişmeden karekök 2 kalıyordu.

Karekök 2’nin önemi kağıt üzerindekilerin aynı oranda büyütülmesini veya küçültülmesini sorunsuz yapmasından geliyor. Bu oranın avantajları ilk kez 1768’de Alman bilim adamı Georg Lichtenberg tarafından yazıldı (2). Bu yüzyılın başında Dr Walter Porstmann, Lichtenberg’in fikrini kullanarak çeşitli kağıt boyutları tasarladı ve 1922’de Almanya’da DIN 476 standardı olarak kabul edildi. Kullanımdaki en yaygın kağıt boyutu A4 olduğu için DIN A4 olarak adlandırıldı. Bu standart çok sayıda ülke tarafından kabul edildi. 1975’de uluslararası standart olarak kabul edildi (ISO 216). Şimdi ABD ve Kanada dışında hemen hemen tüm ülkelerdeki kağıt istanbul escort standardı budur. Amerikalılar da birgün kabul edecekler ama ne zaman? Onların letter boyutunu hep saçma bulmuşumdur, ısrarlarının inattan başka birşey olmadığına inanıyorum.

A4, A0’in 4 kez katlaması sonucu çıkan boyuttur. 210×297 mm boyutlarındadır. A0 kağıdın boyutu 841×1189 mm olarak tasarlanmıştır. Bu da tam 1 metre kare alana sahip olduğu anlamına gelmektedir. A1: 0, 5, A2:0, 25, A3:0, 125, A4: 0, 0625 metrekaredir.

Kağıt boyutu için A dışında, aynı yaklaşımla sex hikayeleri hazırlanmış B ve C standartları da vardır. B0 ve C0 boyutlarının tanımı ile katlanarak B ve C serileri oluşturulmuştur. B daha çok kitap boyutu, C ise zarf boyutu olarak kullanılır. (3)

A Serisi Boyutları		B Serisi Boyutları		C Serisi Boyutları
4A0	1682 × 2378	–	–	–	–
2A0	1189 × 1682	–	–	–	–
A0	841 × 1189	B0	1000 × 1414	C0	917 × 1297
A1	594 × 841	B1	707 × 1000	C1	648 × 917
A2	420 × 594	B2	500 × 707	C2	458 × 648
A3	297 × 420	B3	353 × 500	C3	324 × 458
A4	210 × 297	B4	250 × 353	C4	229 × 324
A5	148 × 210	B5	176 × 250	C5	162 × 229
A6	105 × 148	B6	125 × 176	C6	114 × 162
A7	74 × 105	B7	88 × 125	C7	81 × 114
A8	52 × 74	B8	62 × 88	C8	57 × 81
A9	37 × 52	B9	44 × 62	C9	40 × 57
A10	26 × 37	B10	31 × 44	C10	28 × 40

Kağıt boyutu standartları özellikle yazıcılar ve fotokopi için büyük kolaylık oluşturuyor.

(1) Cep telefonu olmayan yıllarda telefonları ve adresleri yazdığımız, cebimizde taşıdığımız küçük defterler olurdu.
(2) “Paper size”, Wikipedia, http://en.wikipedia.org/wiki/Paper_size
(3) Markus Kuhn “International standart paper sizes” http://www.cl.cam.ac.uk/~mgk25/iso-paper.html

Kaynak: http://blog.milliyet.com.tr/a4-kagit-boyutunun-sirri/Blog/?BlogNo=18057